Sztuczna inteligencja a rynek pracy

Czy czeka nas masowe bezrobocie związane z coraz mocniejszym wkraczaniem sztucznej inteligencji we wszystkie obszary życia? A może nowo powstałych, wyspecjalizowanych stanowisk pracy będzie przybywać i zastąpią one etaty zredukowane przez AI? Wpływ sztucznej inteligencji na rynek pracy jest jednym z najbardziej dyskutowanych tematów ostatnich lat. Kto jest najbardziej zagrożony, a kto zyska ma zmianach? Jak rozłoży się podział na przegranych i beneficjentów? Czy dokona się ze względu na wykonywane zawody i wykształcenie, czy też poszczególne kraje i kontynenty? Eksperci patrzą na zjawisko AI z kilku różnych perspektyw, przybliżając nam prognozy i wyliczenia.

Z artykułu dowiesz się:

– w jaki sposób inteligencja może zmienić rynek pracy?

– czy AI może już dzisiaj zastąpić kreatywną pracę ludzi?

– ile etatów zostanie zredukowanych a ile powstanie dzięki AI?

– czy Polska straci czy zyska na zmianach, które nadejdą?

Czy sztuczna inteligencja wywoła technologiczne bezrobocie?

To pytanie, które intryguje chyba wszystkich, zaczynając od zawodowego kierowcy, pracownika call center, kasjera w bankowym okienku, jak i bardziej wykwalifikowanych pracowników: księgowych, analityków big data, a nawet personel zarządzający.

Dane z rynku: ile etatów zredukuje AI?

Co mówią na ten temat dane z firm analitycznych? Globalne szacunki przedstawia np. McKinsey. Wg tej firmy badawczej do 2030 roku pracę może utracić blisko 400 milionów osób. Przewidywania te wydają się być spójne z innymi udostępnionymi danymi. Institute for Business Value, działający pod skrzydłami IBM, oszacował w 2019 roku, że w perspektywie 3 lat sztuczna inteligencja zredukuje 120 mln stanowisk. Co stanie się z ludźmi, którzy stracą pracę? Być może części z nich uda się przekwalifikować i dostosować do nowych wymagań rynkowych, choć nie da się ukryć, że postęp technologiczny jest już dzisiaj tak dynamiczny, że z pewnością będzie to bardzo duże wyzwanie. Coraz częściej, chociażby w Unii Europejskiej pojawia się też postulat dochodu gwarantowanego. Część środków na ten cel może być pozyskana właśnie z „podatków od robotów”.

Prognozy odnośnie nowych stanowisk pracy w branży AI

Jest jednak też druga, bardziej pozytywna strona tych zmian: to właśnie nowe stanowiska pracy, które powstaną dzięki AI, mogą częściowo zapełnić lukę wywołaną zwolnieniami. Zgodnie z prognozą zawartą w raporcie Światowego Forum Ekonomicznego roboty utworzoną znacznie więcej miejsc pracy niż zabiorą! I będą to stanowiska o większej decyzyjności, wymagające kreatywności, nastawione na stały rozwój kompetencji, i to zarówno tych technologicznych, jak i „miękkich”.

Sztuczna inteligencja a rynek pracy: co wiemy na pewno?

O ile prognozy, co do tego, ile miejsc pracy zostanie na zawsze zredukowanych, a jakie zostaną utworzone, są tylko pewnym modelowanym przybliżeniem, o tyle pewne kierunki oddziaływania AI na rynek pracy wydają się być niemal pewne.

1. Automatyzacja schematycznych zadań

Pierwszą zasady formowania się nowego rynku pracy już dzisiaj jest zastępowanie sztuczną inteligencją najprostszych, schematycznych zadań. Chatboty i voiceboty, które wg ściśle określonego scenariusza realizują procesy obsługowe np. na infolinii, czy na stronie www, wirtualne roboty, które wykonują schematyczne czynności: to pierwsze przykłady takich zmian. Im bardziej więc schematyczną pracę wykonują ludzie, tym większe prawdopodobieństwo, że to właśnie takie zadanie zostanie zautomatyzowane.

2. Wykorzystanie mocy obliczeniowej

Druga zasada wynika z rosnących mocy obliczeniowych sztucznej inteligencji. AI będzie wykonywać zadania wymagające „szybkiego liczenia”, przetwarzania dużych zbiorów danych. W takich obszarach technologia już dzisiaj radzi sobie lepiej od człowieka.

3. Pozostawienie kreatywnej pracy ludziom

To, czego sztuczna inteligencja, przynajmniej na razie, nie da rady „przejąć” od pracowników, to zadania wymagające działania out-of-the-box. Wszystko, co wymaga elastyczności, kreatywności, działania poza schematem jest wciąż dla inteligentnych algorytmów poza ich możliwościami. Dodatkowo takie ludzkie cechy jak empatia, komunikacja w grupie, powodują, że „ludzcy pracownicy” nie stracą na znaczeniu tak bardzo, jak się tego obawiamy. Niektóre prognozy zakładają, że wdrożenie automatyzacji np. w branży finansowej osiągnie 80% wszystkich zadań do wykonania. Mimo tego, 20% pracy pozostawionej ludziom generować będzie 80% wartości dla organizacji.  

Czy lęk przed zmianami to powtórka ze znanego już scenariusza?

Sztuczna inteligencja wzbudza i dalej będzie wzbudzać niepokój. Ta sytuacja przypomina częściowo zdarzenia, jakie miały miejsce jeszcze w czasach rewolucji przemysłowej. Dzisiaj prawie już nie pamiętamy o tym, że także kiedyś robotnicy byli niechętni maszynom, ponieważ obawiali się właśnie utraty dochodów. Patrząc z perspektywy współczesnej wiemy jednak, że to właśnie maszyny i usprawnienie pracy wpłynęły na to, że dzisiaj nasz dzień pracy jest krótszy a sama pracy o wiele efektywniejsza. Czy tak samo będzie ze sztuczną inteligencją? Czy AI uczyni nasze życie lepszym?

Sytuacja nie jest jednak całkiem analogiczna, ponieważ może się okazać, że miejsca pracy redukowane przez AI są w jednych miejscach, a powstają w zupełnie innych. Mówiąc prościej: ci, którzy stracą swoje dotychczasowe zajęcia, niekonieczne będą tymi, którzy otrzymają możliwość przeniesienia się na lepsze stanowiska.

Wpływ sztucznej inteligencji na rynek pracy: kto skorzysta?

Temat, kto straci, a kto zyska na rewolucji, jaka dokona się za pomocą AI, jest to dyskusja trwająca także w Polsce. Raport Ministerstwa Cyfryzacji Strategia rozwoju AI dla Polski stawia tezę, że na rozwoju AI zyskają przede wszystkim te kraje, które będą tworzyć sztuczną inteligencję, a nie jedynie będą z niej korzystać. To w krajach, które będą tworzyć AI powstanie największe zapotrzebowanie na specjalistyczną pracę. Kraje-konsumenci AI, nie będą miały takich możliwości. Szczegółowe omówienie tego tematu i sytuacji polskiego rynku pracy w kontekście zmian związanych z AI znajdziesz w tym artykule.